နာလန္ဒာမှာ ဒလိုင်လားမားကို ထားခဲ့ေတာ့

နာလန္ဒာေကျာင်းေတာ်ေဟာင်း

(၁)

ခွဲခွာရမယ့် အနာဂတ်ရဲ့
ညေနတစ်ခုမှာ
လှပစွာ မင်းြပံုးနိုင်ဖို့
မျက်ရည်များနဲ့ ငါေပျာ်ေမွ့ဆဲပါ။
ထားခဲ့ကွယ်
ထားခဲ့
ရာဇဝင်ထဲမှာ ေမာင့်ကို ထားရစ်ခဲ့။
(ပိုင်စိုးေဝ)

ေစာေစာစီးစီး ဆရာပိုင်စိုးေဝြကီးရဲ့ ကဗျာတစ်ပိုင်းတစ်စ နှုတ်ဝယ်ရွရွြဖစ်သွားရေပါ့။ ရာဇဝင်ထဲမှာ ေမာင့်ကို ထားရစ်ခဲ့ တဲ့။ ဆရာမဂျူးက ကဗျာစာသားေလးကို ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်မှာ ေခါင်းစီးတင်လိုက်တဲ့အခါ ပိုြကွသွားတယ်။ ရာဇဝင်ထဲမှာ ေမာင့်ကို ထားရစ်ခဲ့။ ဒီမနက် ဖတ်မိတဲ့သတင်းကလည်း '' Nalanda versity revival , minus the Dalai Lama'' (နာလန္ဒာမှာ ဒလိုင်လားမားကို ထားခဲ့ေတာ့) ြဖစ်ေနပါေရာလား။

(၂)
နာလန္ဒာတက္ကသိုလ်ြကီးကို ြပန်လည်အသက်သွင်းမယ့် ပေရာဂျက်မှာ အဓိကပါဝင်မယ့် တရုတ်နိုင်ငံကို ငဲ့ကွက်ေသာအားြဖင့် ဒလိုင်လားမားကို အိန္ဒိယအစိုးရက ထားခဲ့ရမှာ ြဖစ်ပါတယ်။ နာလန္ဒာပေရာဂျက်မှာ ဒလိုင်လားမားြကီး မပါေြကး။

ဒီေန့ ကျင်းပတဲ့ အိန္ဒိယကက်ဘိနက်အစည်းအေဝးမှာ တရုတ်နဲ့ အြခား ၁၂ နိုင်ငံပါဝင်တဲ့ အာရှထိပ်သီးညီလာခံအဖွဲ့က ဦးေဆာင်မယ့် နာလန္ဒာကို နိုင်ငံတကာ တက္ကသိုလ်ြကီးအြဖစ်ြပန်လည် အသက်သွင်းေရးစီမံကိန်းအတွက် ေငွေြကးလျာထားချမှတ်ဖို့ ဆံုးြဖတ်ခဲ့ပါတယ်။

နာလန္ဒာတက္ကသိုလ်ြကီးကို ဒီနှစ်မှာ အစြပုလည်ပတ်နိုင်ေတာ့မှာြဖစ်သလို သင်ရိုးညွှန်းတမ်းကေတာ့ ဗုဒ္ဓဓမ္မကိုပဲ အေြခခံမှာ ြဖစ်ပါသတဲ့။ ၁၂ နှစ်ရာစုမှာ ကျူေကျာ်ဖျက်ဆီးသူေတွေြကာင့် နာလန္ဒာတက္ကသိုလ် ေကျာင်းေတာ်ြကီး မီးေလာင်ပျက်သံုးသွားြပီးေနာက်ပိုင်း နာလန္ဒာရဲ့ မဟာယာနဂိုဏ်း အစဉ်အလာကို တိဘက်က ထိန်းသိမ်းဆက်ခံခဲ့တာပါ ။

“ဒလိုင်လားမားအရှင်ကို နာလန္ဒာပေရာဂျက်မှာ ထားခဲ့တဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ သေဘာထားက ရယ်စရာေကာင်းေပမယ့် ပထဝီနိုင်ငံေရးသေဘာတရားအရေတာ့ ဒီလိုပဲ ြဖစ်သင့်ပါတယ် ” လို့ ဒလိုင်လားမားြကီးရဲ့ သာဝကေတွက ဆိုပါတယ်။ ဒလိုင်းလားမားအရှင်ြမတ် ဒီပေရာဂျက်မှာ ပါဝင်တာထက် ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံအများစုရဲ့ အေထာက်အပံ့နဲ့ နာလန္ဒာတက္ကသိုလ်ြကီး ြပန်လည်ရှင်သန်ေရးက ပိုအေရးြကီးပါတယ် တဲ့။

ဒလိုင်လားမားြကီး မပါဝင်ေပမယ့် ဒီပေရာဂျက်ကို စီးပွားေရးနိုဘယ်ဆုရှင် အမရ်တျာ ဆင်းက ဦးေဆာင်မှာ ြဖစ်ပါတယ်။ တရုတ်နဲ့ စင်ကာပူအပါအဝင် အေရှ့အာရှနိုင်ငံများမှာ နာလန္ဒာတက္ကသိုလ်ြပန် လည်ရှင်သန်ေရးအတွက် အဆိုြပုလွှာေတွ ရရှိေရး အစည်းအေဝးေတွ ထပ်ထလဲလဲကျင်းပြပီးတဲ့ နာလန္ဒာအြကံြပုအဖွဲ့ကို အမရ်တျာဆင်းက ဦးေဆာင်မှာ ြဖစ်ပါတယ်။

ေနာက်လက စြပီး နာလန္ဒာတက္ကသိုလ်ြကီးရဲ့ စည်းမျဉ်းေတွ ေရးဆွဲြကေတာ့မယ့် နာလန္ဒာအြကံုြပုအဖွဲ့ဟာ အေရှ့အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့က တက္ကသိုလ်ဘုတ်အဖွဲ့ဝင်ေတွကို မေရွးချယ်ရေသးမီအထိ တက္ကသိုလ်အုပ်ချုပ်ေရး အဖွဲ့အြဖစ်တည်ရှိေနမှာ ြဖစ်ပါတယ်။ သမ္မတြကီးကေတာ့ ဧည့်သည်ေတာ်ြဖစ်ပါလိမ့်မယ်။ ေဒလီ ဆရီရမ် အမျိုးသမီးေကာလိပ်က ဂိုပါ ဆဘာဝါလ်ဟာ နာလန္ဒာတက္ကသိုလ်ြကီးရဲ့ ပထမဆံုးပါေမာက္ခချုပ်ြဖစ်နိုင်ပါသတဲ့။

နာလန္ဒာအြပည်ြပည်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်ြကီးဟာ ဗီဟာြပည်နယ်ြပတိုက်ထဲမှာသိမ်းဆည်းထားခဲ့တဲ့ ကိုယ်ပိုင် ေကျာင်းေတာ်အမှတ်တံဆိပ်နဲ့ သီးြခားတက္ကသိုလ်ြကီးအြဖစ်တည်ရှိမှာ ြဖစ်ပါတယ်။ အာရှထိပ်သီးနိုင်ငံများနဲ့ ညှိနှိုင်းြပီး တက္ကသိုလ်ြကီးြပန်လည် ရှင်သန်ေရးအတွက် ေဆာင်ရွက်ေနြပီြဖစ်ပါတယ်။ အိန္ဒိယအစိုးရက ရူပီး ကုေဋေပါင်း ၁၀၀၅ ထည့်ဝင်မှာ ြဖစ်ပါတယ်။ စီမံကိန်းေကာ်မရှင်က တက္ကသိုလ်ြကီး ကိုယ့်ေြခကိုယ့် လက်ရပ်တည်နိုင်တဲ့ အချိန်ထိ ရူပီး ကုေဋငါးဆယ် သံုးစွဲပါလိမ့်မယ်။ တက္ကသိုလ်အေနနဲ့လည်း လူထုနဲ့ ပုဂ္ဂလိကအလှူရှင်ေတွဆီက အလှူေငွေတွ ရရှိနိုင်မှာ ြဖစ်သလို အြခားေသာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံေတွကလည်း ေစတနာအေလျာက်ထည့်ဝင်လှူဒါန်းြကမှာ ြဖစ်ပါတယ်။

နာလန္ဒာတက္ကသိုလ်ြကီးမှာ သင်ြကားပို့ချေပးဖို့ အဆိုြပုထားတဲ့ဘာသာရပ်ေတွကေတာ့
ဗုဒ္ဓဘာသာသုေတသနပညာ(Buddhist Studies,)
ဒဿနနှင့် ဘာသာတရားများနှိုင်းယှဉ်ေလ့လာမှုပညာ (Philosophy and Comparative Religions Studies) နိုင်ငံတကာဆက်ဆံေရးနှင့် ြငိမ်းချမ်းေရးသုေတသနပညာ (International Relations & Peace Studies, )
လူထုေရးရာမူဝါဒနှင့် ဖွံြဖိုးေရးဆိုင်ရာ စီးပွားေရးစီမံခန့်ခွဲမှုပညာ(Business Management in relation to Public Policy and Development Studies, )
ဘာသာစကားများနှင့် စာေပပညာ (Languages and Literature; )
ေဂဟေဗဒနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်သုေတသနပညာ(Ecology and Environmental Studies) များြဖစ်ပါသတဲ့။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ဗီဟာြပည်နယ်အစိုးရကေတာ့ တက္ကသိုလ်စီမံကိန်းအတွက် ရာဇြဂိုဟ်၊ နာလန္ဒာေကျာင်း ေတာ်အေဟာင်းနားမှာ ေြမဧက ငါးရာ အဆင်သင့်ရရှိြပီးြဖစ်ပါတယ်။ ေနာက်ထပ် ေြမဧက ငါးရာ ဆက်လက်ရရှိဦးမှာ ြဖစ်ပါတယ်။ အိန္ဒိယအစိုးရအေနနဲ့ကေတာ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက်လည်း အကျိုးအြမတ်အများြကီး ရဦးမှာပါ။

(၃)

ကဲ နာလန္ဒာပေရာဂျက်မှာ ဒလိုင်လားမားြကီးကို ထားခဲ့မှ ြဖစ်မှာကိုး။

ဓမ္မဂဂင်္ါ