အေမရိကန်စတိုင်လ်ဗုဒ္ဓဘာသာ

၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဂျက်ခ်ကွန်း ဖီးလ်သည် ဝါရှင်တန် ဒီစီြမို့ေတာ်သို့ ေလယာဉ်ြဖင့် ေရာက်လာခဲ့သည်။ သူ၏ ဦးေခါင်းသည် ေြပာင်စိမ်းေနသည်။ သူ၏ ကိုယ်ေပါ်မှာ ေတာ့ ဝါေရွှေသာသကင်္န်းကို ဆင်ြမန်း ထားေလသည်။ သူက အေမရိကားတွင် ရဟန်းတစ်ပါး အြဖစ် ရပ်တည် နိုင်မလား စံုစမ်းရန် အိမ်ြပန်ခဲ့ ြခင်းြဖစ်ပါသည်။ကွန်းဖီးလ်သည် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းေတာ်ြကီး ေကျာင်းတစ်ခုတွင် တည်ြကည်ြငိမ်သက်ေသာနှစ်များစွာ ကို ြဖတ်သန်းကုန်ဆံုးေစခဲ့သည်။ ထိုေကျာင်းတွင် သူသည် ပရိက္ခရာအနည်းငယ်ြဖင့် ေနထိုင်သီတင်းသံုးကာ တင်းြကပ်ေသာ ဝိနည်းကျင့်ဝတ်များကို လိုက်နာကျင့်သံုးလျက် ေန့စဉ် ေတာရေဆာက်တည်ကာ ဝိပဿနာ ဘာဝနာပွားများေနခဲ့သည်။

သို့ေသာ် အေမရိကန်တွင်ေတာ့ သူသင်ယူဆည်းပူးခဲ့ရေသာ ဝိပဿနာဘာဝနာပွားများနိုင်သည့် ဘုန်းေတာ် ြကီးေကျာင်းကို သူမေတွ့ရှိခဲ့ပါ။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် သူကျင့်သံုးလိုက်နာခဲ့ေသာ ဝိနည်းစည်းကမ်းများသည် ဤအ ေမရိကန်တွင် ကျင့်သံုးလိုက်နာရန်ခက်ခဲလှေြကာင်း သူေတွ့လာရပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် သူသည် အနာမာသ ဝတ္ထုေငွေြကးကို ကိုင်တွယ်သံုးစွဲရန်မလိုဘဲ တိုင်းသားြပည်သူတို့ ြကည်ြဖူရွှင်လန်း လှူဒါန်းေသာ ဆွမ်းကိုသာ အလှူခံဘုန်းေပးခဲ့ရသည်မဟုတ်ပါလား။

ေနာက်ဆံုးေတာ့ သူသည် လူထွက်ကာ တက္ကစီေမာင်းရပါေတာ့သည်။ သူသည် စိတ်ပညာြဖင့် ပါရဂူဘွဲ့ယူကာ လူတိုင်း၏ ဘဝနှင့် အဆင်ေြပေစမည့် သူသင်ယူဆည်းပူးခဲ့သည့်တရားကို အသံုးြပုလျက် ဗုဒ္ဓတရားေတာ်များကို သူ့နည်းသူ့ဟန်ြဖင့် ဆက်လက်ကျင့်သံုးခဲ့သည်။ အချိန်ကာလတစ်ခုအတွင်းမှာပင် သူသည် ဗုဒ္ဓဘာသာသစ် တစ်ခုကို တည်ေထာင်ရန် စတင်ြကိုးပမ်းခဲ့ေလသည်။

ဤထူးြခားကွဲြပားေသာအေမရိကန်ဗုဒ္ဓဘာသာသစ်သည် လိုက်နာကျင့်သံုးလိုသူများအား ဝိပဿနာတစ်ခုတည်း အတွက်သာမဟုတ် ဘဝအစိတ်အပိုင်းအားလံုးတွင်ပါ သတိပဋ္ဌာန်တရားကို လိုက်နာကျင့်သံုးနိုင်ေစရန် အား ေပးခဲ့ပါသည်။

“ဘာသာေရးကျင့်ဝတ်တစ်ခုထက် ဘဝကို အဓိပ္ပါယ်ရှိေအာင်၊ ကျန်းမာေအာင် ြပီးေတာ့ ကရုဏာ တရားေတွ အဇ္ဈတ္တမှာ ေမွးြမူနိုင်ေအာင် ေနထိုင်ဖို့ အေထာက်အကူြပုနည်းလမ်းတစ်ခုအြဖစ် ထပ်ကာထပ်ကာ ကျွန်ေတာ်တို့ သင်ြကားေပးေနြကပါတယ်။ ကျွန်ေတာ်သင်ြကားေပးေနတဲ့လူအများစုက သူတို့ကိုယ် သူတို့ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝင်လို့မထင်ြကဘူးဗျ၊ ဒါဟာ ကျွန်ေတာ့်အတွက်ေတာ့ လံုးဝ ေကာင်းပါတယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ ြဖစ်ဖို့ထက် ဗုဒ္ဓြဖစ်ဖို့က (ဗုဒ္ဓဘာသာနာမည်ခံဖို့ထက် သိြမင်သူြဖစ်ဖို့) ပိုေကာင်းပါတယ်ဗျာ။” ဟု မြကာေသး မီက ကွန်းဖီးလ်က ေြပာခဲ့သည်။
လွန်ခဲ့ေသာ ရက်သတ္တပတ်က ေလာ့စ်အင်ဂျလိစ်တွင် ကွန်းဖီးလ်က လုပ်ငန်းနှစ်ခုကို ေဆာင်ရွက်ခဲ့သည်။ (ေသာြကာေန့ညတွင် အာမန် ဟမ်းမာ ြပတိုက်၌ စိတ်ပညာရှင် ကားလ် ဂျွန်၏ ဂျာနယ်အေြကာင်း စကား ေြပာြခင်းနှင့် စေနေန့တွင် အယ်လ်ေအ ဝိပဿနာစင်တာ၌ သံုးနာရီြကာ ဝိပဿနာသင်တန်း ေပးြခင်း တို့ြဖစ်သည်။)

နိုင်ငံ၏ အထင်ရှားဆံုးဗုဒ္ဓဘာသာစင်တာများထဲမှ တစ်ခုြဖစ်သည့် ဝိပဿနာအသင်းတည်ေထာင်သူ တစ်ဦး အေနြဖင့် သူသည် တစ်ကမ္ဘာလံုးရှိ ဝိပဿနာ တရားစခန်းများကို ဦးေဆာင်ေလ့ရှိသလို ထိ နတ် ဟန် (ဗီယက်နမ်ဘုန်းေတာ်ြကီး)နှင့် ဒလိုင်လားမား(တိဘက်ရဟန်းမင်း)တို့ကဲ့သို့ေသာ ေကျာ်ြကားသည့် ဆရာေတာ် ြကီးများနှင့် အတူလိုက်ပါကာ သင်ြကားပို့ချေပးခဲ့သည်။ ကွန်းဖီးကို အေမရိကန်လူမျိုးများနှင့် သင့်ေလျာ် ေလျာက်ပတ်ေသာ ဗုဒ္ဓဘာသာကို အေနာက်တိုင်းတွင် အေြခစိုက်နိုင်ေအာင် ဖန်တီးကူညီေနသည့် ဆရာ တစ်ဆူအြဖစ် အသိအမှတ်ြပုြကပါသည်။

ယေန့မျက်ေမှာက်ေခတ်မှာေတာ့ အေမရိကန်တစ်နိုင်ငံလံုးတွင် ရာေပါင်းများစွာေသာ ဗုဒ္ဓဘာသာစင်တာများ ရှိေနခဲ့ြပီး စာသင်ေကျာင်းများ၊အကျဉ်းေထာင်များ၊ေဆးရံုများနှင့် စီပွားေရးဘုတ်အဖွဲ့ရံုးခန်းများတွင်ပင် ဝိပဿ နာပရိုဂရမ်များ ရှိေနခဲ့ပါြပီ။ သို့ေသာ်၁၉၇၆ ခုနှစ်က ဝိပဿနာအသင်းကို ကွန်ဖီးလ် စုဖွဲ့ တည်ေထာင်စဉ်က ဗုဒ္ဓဘာသာသည် အေမရိကတွင် အသစ်အဆန်းတစ်ခု ြဖစ်ေနေသးသည်။ ကွက်ကွက်ေလးသာရှိေသာ ဗုဒ္ဓဘာသာ အစုေလးများကိုလည်း ယံုြကည်ချက်စွဲြမဲခိုင်မာသည့် တိဘက်လားမားများနှင့် ဆာမူရိုင်းစိတ် ဓါတ်ြဖင့် ဗုဒ္ဓတရားကို သင်ြကားပို့ချေသာ ဇင်မာစတာများကဲ့သို့ေသာ အာရှတိုက်သား ရဟန်းေတာ်များက ဦးေဆာင်ခဲ့ြကသည်။
ကွန်းဖးလ်နှင့်အတူ စိတ်တူကိုယ်တူမိတ်ေဆွများြဖစ်ြကသည့် ရှရွန် ဆယ်လ်ဘတ်နှင့် ဂျိုးဇက်ဂိုးစတိန်းတို့က အေမရိကားတွင် အေရှ့ေတာင်အာရှနှင့် အိန္ဒိယ၏ ဝိပဿနာကို လူအများကျင့်သံုးနိုင်မည့် ေနရာတစ်ခုမြဖစ် မေနလိုအပ်ေြကာင်း ဆံုးြဖတ်ခဲ့ြကသည်။ ဇင်နှင့် တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာတရားများထက်ပိုလွန်ေသာ ဝိပဿနာ ကျင့်စဉ်သည် အဇ္ဈတ္တသိြမင်ေရးအတွက် စနစ်ကျေသာစူးစမ်းရှာေဖွမှုလိုအပ်ပါသည်။
သို့နှင့် မက်စ်၊ ဘားရ်သစ်ေတာရှိ ဗရင်ဂျီဘုန်းေတာ်ြကီးေကျာင်းေဟာင်းတစ်လံုးကို ဝယ်ယူကာ တရားအား ထုတ်လိုသည့်ေယာဂီများကို ရိပ်သာစခန်းပွဲများသို့ ဖိတ်ေခါ်ခဲ့ြကသည်။ ထိုင်ြခင်း၊ စြကင်္န် ေလျှာက်ြခင်း ကမ္မဋ္ဌာန်းအားထုတ်မှုအပိုင်းတွင် ေယာဂီများအား မိမိတို့၏ ခန္ဓာကိုယ်၊ အသက်ရှုသွင်းမှုနှင့် စိတ်အြခင်း အရာများကို သတိမြပတ်ေစာင့်ြကပ်ရှုမှတ်ရန် အားေပးြကပါသည်။
သင်တန်းသားများနှင့် ဆရာများသည် လမ်းေဘးအဝတ်အစားများကို ဝတ်ဆင်ထားြကြပီး ဆရာဂုရုများက ယေန့မျက်ေမှာက်ကမ္ဘာတွင် သတိတရားြဖင့် မည်သို့ေနထိုင်ရှင်သန်ြကရမည်ဟူေသာ အသက်ဝင်သည့် အြကံ ဉာဏ်များကို ေပးြကသည်။

အာရှတိုက်မှာရှိသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ေယာဂီအများစုမှာ ရဟန်းများြဖစ်ြကေသာ်လည်း အေမရိကန် ေယာဂီ အများစုကေတာ့ မိသားစု၊ အလုပ်အကိုင်နှင့် အေနာက်တိုင်းအြမင်ရှိေသာ လူဝတ်ေြကာင်များြဖစ်ပါသည်။ ကွန်းဖီးကေတာ့ သူ့အေတွ့အြကံုအရ သူတို့နည်းသူတို့ဟန် အတိုင်း သွားမှြဖစ်ဟု သိေနပါသည်။
”ကျွန်ေတာ်တို့စိတ်ေတွဟာ အနာဂတ်စီမံကိန်းေတွ၊ အမှတ်ရမှုေတွ၊ ေနာက်ေြကာင်းြပန်မှုေတွနဲ့ ြပန့်ြကဲ ေနြကတာဗျ။ ပစ္စုပ္ပန်တည့်တည့်မှာ ကျွန်ေတာ်တို့မေနနိုင်ြကဘူး။ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာေနဝင်ချိန်ေတွ မြမင်နိုင် ေလာက်ေအာင်ပဲ ကျွန်ေတာ်တို့က ကျွန်ေတာ်တို့ရဲ့ စိတ်ထဲမှာ နစ်မွန်းေပျာက်ကွယ်ေနြကတာ၊ အိမ်ြပန်ချိန်မှာ ေတာင် ကျွန်ေတာ်တို့ရင်ေသွးေလးေတွရဲ့ မျက်ဝန်းေလးေတွကို မြမင်ေတာ့ဘူး၊ ပန်းြခံေလးကို ကျွန်ေတာ် တို့မြမင်ြကေတာ့ဘူးဗျ။” ဟု ကွန်းဖီးလ်က ေြပာပါသည်။

ဝိပဿနာနှင့် စိတ်ပညာတို့၏ ဆက်နွှယ်မှုကို ြမင်ေသာ ကွန်ဖီးလ်က သူ၏ သင်တန်းသားများအား ရိုးရာ ကမ္မဋ္ဌာန်းတရားထိုင်ြခင်းနှင့် အာရံုခံစိတ်ေလ့ကျင်မှုတို့ တွဲဖက်ရန် အားေပးေလသည်။ ေဝဘန်ေရး ဆရာအချို့ကေတာ့ ကွန်းဖီးလ်၏ ချဉ်းကပ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ေပါ့ပျက်ပျက်ဗုဒ္ဓဘာသာအြဖစ် ေဘးဖယ်လိုြကသည်။ သို့ေသာ် သူ၏ အေရာင်းသွက်စာအုပ်များက ရည်ညွှန်းချက်တစ်စံု တစ်ရာြဖစ်မည်ဆိုလျှင် သူ့ေြပာချင်ေသာ မက်ေဆ့ချ်က လူများစွာအတွက် ပဲ့တင်ထပ်ေနခဲ့ပါသည်။
၁၉၇၀ ေနာက်ပိုင်း မက်ဆာချူးဆက်တွင် ရှိသည့် ဝိပဿနာစင်တာသို့ ေရာက်မလာမီက ဇင်နှင့် တိဘက် လားမားများထံတွင် နည်းခံခဲ့ဖူးေသာ ထရုဒီ ေဂါ့ဒ်မင်ဆိုေသာ အမျိုးသမီးက သူမအတွက် သူမ၏ အာရှနွယ်ဖွား ဆရာများနှင့် အချိတ်အဆက်မိရန်ခက်ခဲခဲ့ေြကာင်း ေြပာပါသည်။
“ကျွန်မကေတာ့ ဂျက်ခ်ဟာ ေလ့ကျင့်ခန်းနယ်ပယ်က ကျွန်မတို့ရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဘဝေတွအတွက် ပိုင်အိုးနီး ယားတစ်ေယာက်အြဖစ်နဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ေြပာင်းလဲခဲ့တာလို့ ကျွန်မခံစားမိပါတယ်” ဟု အယ်လ်ေအ ဝိပဿနာ စင်တာကို ဦးေဆာင်ေနသည့် သူမက ေြပာပါသည်။
၁၉၈၈ ခုနှစ်မှာ ကွန်းဖီးလ်သည် သူယခုတိုင် ဦးေဆာင်ေနဆဲြဖစ်ေသာ ဓမ္မေကျာက်ေဆာင်ဝိပဿနာစင်တာကို (Marin County community of Woodacre)တွင် တည်ေထာင်ခဲ့ပါသည်။ သူ့တွင် စိတ်ပညာရှင်ြဖစ်သူ ဇနီး လီယာနာနှင့် ယခုနှစ်ေနွရာသီတွင် ကေမ္ဘာဒီယားနိုင်ငံ၌ အလုပ်သင်ဆရာဝန်အြဖစ် တာဝန်ထမ်းေဆာင်ေန သည့် သမီး ကာရိုလိုင်းတို့ရှိပါသည်။
ကွန်းဖီးလ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကို မိသားစုဘဝအေြခခံကာ ချဉ်းကပ်နိုင်သည့် ေနရာတစ်ခုအြဖစ် သူ၏ ဝိပဿနာ စင်တာကို ဖွင့်လှစ်ထားြခင်းြဖစ်ပါသည်။ အြခားလုပ်ငန်းများအေနြဖင့် သူနှင့် အြခားပုဂ္ဂိုလ်တို့က မိဘများနှင့် သက်ဆိုင်သည့်သင်တန်းများ အလယ်တန်းေကျာင်းသားများအတွက် ဗုဒ္ဓဘာသာမိတ်ဆက်သင်တန်းများကို သင်ြကားပို့ချေပးလျက်ရှိပါသည်။
ကွန်းဖီးလ်က သူ့ကိုယ်ပိုင်ကျင့်စဉ်များကိုလည်း ြမင့်မားေအာင် အားထုတ်ေနဆဲြဖစ်သည်။ သူ၏ အဆက်မြပတ် လည်ပတ်ေနေသာသင်ြကားပို့ချမှုဘဝက သူ့အား ခန္တီတရားနှင့် သတိသမ္ပဇာဉ်ကို အားထုတ်နိုင်ေစရန် အခွင့်အလမ်းများစွာ ေပးခဲ့သည် ဟု သူက ဆိုသည်။
သူ အိမ်ြပန်ေရာက်သွားေသာအခါ သူ့တရားရိပ်သာစခန်းေြမြပင်ေပါ်တွင် ရှိသည့် စာေရးတဲေသးေသးေလးတွင် အချိန်ကုန်ရသည်ကို သူနှစ်ြခိုက်သည်။ သူ့တဲေလး၏ ြပတင်းေပါက်မှ ြကည့်လျှင် စိမ်းလန်းေသာ ေတာင်ကုန်း များနှင့် စမ်းေချာင်းေလးနံေဘးတွင်စိုက်ပျိုးထား ေသာ သစ်ပင်တန်းများကို သူြမင်နိုင်ေလသည်။
(Kate Linthicum , Los Angels Times ၏ Teacher who helped shape American Buddhism is still on a quest ကို ဘာသာြပန်ဆိုပါသည်။

ဓမ္မဂဂင်္ါ