ဖွံ့ြဖိုးေရးဆိုသည်မှာ

၉၅၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ စီးပွားေရးဖွံ့ြဖိုးရန်နှင့် အြပုသေဘာေဆာင်ေသာ လူမှုေြပာင်းလဲမှုများ ြဖစ်ေပါ်လာေစရန်အလို့ငှာ ဖွံ့ြဖိုးေရးေအဂျင်စီများနှင့် ဖွံ့ြဖိုးေရးအစီအမံများ အြပိုင်းအရိုင်း ေပါ်ေပါက်လာခဲ့ြကပါတယ်။ မွန်ြမတ်ေသာ ရည်မှန်းချက်များထားကာ ြကိုးစားအားထုတ်ခဲ့ေသာ်လဲ ဒီေအဂျင်စီများရဲ. ဆင်းရဲမွဲေတမှု တိုက်ဖျက်ေရးမှာ မေအာင်မြမင် ြဖစ်ခဲ့ရတယ်။ဒီကာလအတွင်း ဖွံ့ြဖိုးေရးနှင့်ဆိုင်ေသာ ေလ့လာမှုနယ်ပယ်ေတွမှာ သီအိုရီေပါင်းများစွာ ေပါ်ေပါက်ခဲ့ြပီး ၎င်းသီအိုရီ တစ်ခုစီတိုင်းမှာလဲ ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ရှုြမင်မှုများ၊ အေြကာင်းြပချက်များ အသီးသီးရှိြကတယ်။ ယေန့အချိန်ထိ အသံုးဝင်၊ အသံုးြပုေနြကသည့် အေြခခံသည်အိုရီ တစ်ချို့ကို ေဆွးေနွးရေအာင််။ ထိုမျှမက လူသား၊ စီးပွားေရး၊ နိုင်ငံေရးနှင့် လူမှုဖွံ့ြဖိုးေရးဆိုတာ ယေန့အချိန်အခါအတွက် ဘယ်လို အဓိပ္ပာယ်သက်ေရာက်လဲြကည်ရေအာင််။
ဖွံ့ ြဖိုးဆဲနိုင်ငံများမှာ ဖွံ့ြဖိုးြပီးစက်မှုနိုင်ငံများ၏ ေြခရာအတိုင်း တစ်သေဝမသိမ်း လိုက်ေလျာက်ရမည်ဟူေသာ ယံုြကည်ခံယူချက်အေပါ်မှာ ဒီအဆိုကို အေြခခံထားြခင်းပဲ စီးပွားေရး ဖွံ့ြဖိုးတိုးတက်မှုဆတာ ဖွံ့ြဖိုးေရး၏ ြဖစ်စဉ်တစ်ခုအြဖစ် ပံုေသမှတ်ယူြပီး အေနာက်နိုင်ငံများ၏ ဖွံ့ြဖိုးေရးပံုစံကို အတုယူရန်ြဖစ်သည်။
သို့ ေသာ်လည်းဒီပံုစံသည်အေနာက်နိုင်ငံများအတွက်အကျိုးများသေလာက်ဖွံ့ ြဖိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက် ကေတာ့ အကျိုးမများလှေြကာင်း မြကာခင်မှာပင် အထင်အရှားေတွ့လာရတယ်။ ဒီပံုစံအတိုင်း လိုက်ေလျာက်ခဲ့ေသာ ဖွံ့ြဖိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ စီးပွားေရးမှာ နှစ်ပိုင်းကွဲသွားတယ်။ ေသးငယ်ေသာ်လည်း ေခတ်မီဖွံ့ြဖိုးတဲ့၊ ချမ်းသာြကွယ်ဝတဲ့ အစိတ်အပိုင်းနှင့် ဆင်းရဲြပီး ေရှးရိုးဆန်တဲ့ ြကီးမားလှသည့် အစိတ်အပိုင်းြကီးပင် ြဖစတယ်။ ဖွံ့ြဖိုးလာေသာ စီးပွားေရးနှင့်အတူ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု၊ ပထားြခင်းခံရသူများ၊ အလုပ်လက်မဲ့ဦးေရတိုးပွားလာြခင်းနှင့် ငတ်မွတ်ြခင်းများ ြကီးထွားလာခဲ့ပါတယ်။
အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ယခင်ဖွံ့ြဖိုးေရးဆိုင်ရာ ြကိုးပမ်းအားထုတ်မှု များမှာ ချမ်းသာေသာ နိုင်ငံများအေပါ် မျက်နှာသာေပးခဲ့ြခင်းသာြဖစ်ြပီး ဖွံ့ြဖိုးဆဲနိုင်ငံများမှာ အတွင်း၌လည်း ချမ်းသာြကွယ်ဝေသာ ြမို့ြပများကိုသာ ဗဟိုြပုခဲ့ြခင်းြဖစ်သည်ဆိုေသာ ယံုြကည်ချက်အေပါ်အေြခခံ၍ ဒီသီအိုရီကို တည်ေဆာက်ထားြခင်းြဖစ်သည်။ ဤသီအိုရီကို ေဖာ်ထုတ်ခဲ့ေသာ ပညာရှင်များက ကမ္ဘာြကီးကို ဗဟိုနှင့် ဗဟိုြပင်ပ၊ အဓိကအချက်အချာနှင့် အစွန်အဖျားအြဖစ် နှစ်ပိုင်းခွဲြခားခဲ့ြကေသာ ကိုလိုနီလက်သစ်များကို ေထာက်ြပခဲ့ြကသည်။ ေခတ်ေနာက်ကျ ကျန်ရစ်ခဲ့ေသာ ေကျးလတ်ေဒသများ၏ အနစ်နာခံေပးဆပ်မှုများနဲ့ ေခတ်မှီဖွံ့ြဖိုးေသာ ြမို့ြပများကို တည်ေဆာက်ယူြခင်း ြဖစ်တယ််။
ဒီသီအိုရီသည် လက်တင်အေမရိကနိုင်ငံများ၏ ဖွံ့ြဖိုးေရးအေတွ့အြကံုများမှ ေမွးဖွားလာတယ််။ ဒီသီအိုရီကို ဆင့်ပွားကျင့်သံုးခဲ့ြကေသာ နိုင်ငံများမှာ် ချီလီ၊ ဂျေမကာနှင့် တန်ဇန်းနီးယားနိုင်ငံတို့ ပါဝင်သည်။ ဒီသီအိုရီကို ကျင့်သံုးခဲ့ေသာ နိုင်ငံများ အားလံုးသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်စက်မှုလုပ်ငန်းများကို ကာကွယ်ရန်အလို့ငှာ သွင်းကုန်များ အစားထိုးြခင်း၊ အင်အားြကီးနိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်ေရးကို ကန့်သက်ြခင်းများ ြပုလုပ်ခဲ့သည်။ ဒါေပမယ့်် ထိေရာက်မှုမရှိ၊ နည်းပညာချို့တဲ့၊ နိုင်ငံတကာေဈးကွက်မှာ ေရနံဝယ်ယူရန် နိုင်ငံြခားေငွလိုအပ်ြခင်းများနှင့်အတူဒီပါေပါ်လစီများ ေရတိမ်နစ်ခဲ့ရတယ််။
ဒီသီအိုရီသည် ေမာ်ဒန်နိုက်ေဇးရှင်းသီအိုရီကို ေဝဖန်ဆန်းစစ်မှုများ ြပုလုပ်ခဲ့ြခင်းေြကာင့် တစ်စံုတစ်ရာ အကျိုးသက်ေရာက်မှု ရှိခဲ့ေပမဲ့ ေမာ်ဒန်နိုက်ေဇးရှင်းသီအိုရီထက် ပိုေကာင်းေသာ ဖွံ့ြဖိုးေရးပံုစံတစ်ခုကို မတည်ေဆာက်ြပနိုင်ေသာေြကာင့် ေအာင်ြမင်မှုမရခဲ့ေပ ။
မဖွံ့ ြဖိုးမှုများအေပါ် မှီခိုအားထားြခင်းသီအိုရီ ကျဆံုးသွားရြခင်းေြကာင့် ေမာ်ဒန်နိုက်ေဇးရှင်းသီအိုရီသို့ ေနာက်ြပန်လှည့်သွားရံုမက ဗဟိုအချက်အြခာနှင့် အစွန်အဖျားအြကား ရှုပ်ေထွးေသာ ဆက်နွယ်ပက်သက်မှုကို အသိအမှတ် ြပုလာရတယ်။ တစ်နည်းအားြဖင့် ကမ္ဘာလံုးဆိုင်ရာအချင်းချင်း အြပန်အလှန်မှီခိုြခင်းကို အသိအမှတ် ြပုလာရတယ််။
၁၉၇၀ ခုနှစ်ေနာက်ပိုင်းနှင့် ၁၉၈၀ ခုနှစ်အေစာပိုင်းကာလများက ဒီသီအိုရီကို အေြခခံ၍ ဖွံ့ြဖိုးေရးဆိုင်ရာ နည်းဗျူဟာများ အစီအရီ ေပါ်ေပါက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ ထင်ရှားေသာ အစီအစဉ်တစ်ခုမှာကုလသမဂ္ဂမှ ထုတ်ြပန်ေြကြငာခဲ့ေသာ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ စီးပွားေရးပံုစံသစ် (New International Economic Order, NIEO) ြဖစ်သည်။ အဆိုပါ ထုတ်ြပန်ေြကြငာချက်တွင် ဖွံ့ြဖိုးဆဲနိုင်ငံများကို ဦးစားေပးထားေြကာင်းေတွ့ရသည်။ ေနာက်နည်းဗျူဟာတစ်ခုမှာ ဆင်းရဲေသာနိုင်ငံများသို့ ေငွေြကးအရင်းအြမစ်များ အလံုးအရင်းြဖင့် လွှဲေြပာင်းေပးရန် အဆိုြပုခဲ့ေသာ ဘရန့်ေကာ်မရှင် (Brandt Commission) ၏ အစီရင်ခံစာြဖစ်သည်။
၎င်း ေကာင်းအဆိုြပုချက်အတိုင်း ၁၉၇၀ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၈၀ ခှနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာ့ဘဏ် (World Bank) ၊ အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာေငွေြကးရံပံုေငွအဖွဲ့ (IMF) နှင့် ေနာက်နိုင်ငံဘဏ်များက ေငွထုတ်ေချးေသာေြကာင့် ဖွံ့ြဖိုးဆဲနိုင်ငံများသို့ ေငွေြကးအရင်းအြမစ်များ အလံုးအရင်းနှင့် ေရာက်ရှိသွားခဲ့ပါသည်။ သို့ေသာ် ေနာက်ဆံုးရလဒ်အြဖစ်ေြကွးြမီြပဿနာြကီးသာ အေမွချန်ထားရစ်နိုင်ြပီး ဖွံ့ြဖိုးဆဲနိုင်ငံများသည် အဆိုပါ အကျိုးဆက်ကိုယေန့တိုင် ခံစားေနရဆဲြဖစ်ပါတယ်။